Prof. Borecki o lasach i leśnictwie w Polsce

 

Propozycja zmian
w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach

Projekt Towarzystwa Przyjaciół Lasu

Warszawa, 14 grudnia 2011 r.

Istniejąca od 80 lat organizacja PGL Lasy Państwowe jest tworem ustabilizowanym historycznie, mimo iż w ostatnich latach przeżyła wiele zmian. Pierwszą istotną zmianą była restrukturyzacja przeprowadzona po 1989 roku, wraz ze zmianą prawa leśnego wprowadzoną w kontekście przemian ustrojowych. W latach dziewięćdziesiątych wdrożono do praktyki leśnej zasadę zrównoważonego rozwoju, co okazało się trwałym osiągnięciem polskiego leśnictwa. W latach 2001-2003, w czasie gorszej koniunktury gospodarczej dotykającej również Lasy Państwowe, zostały podjęte próby dokonania zmian restrukturyzacyjnych, które jednak miały charakter powierzchowny i nietrwały, dostosowując tylko organizację do przetrwania trudnej sytuacji.

W opinii leśników i sympatyków lasu niezbędne jest dokonanie zmian przepisów prawa gwarantujących przygotowanie Lasów Państwowych do potencjalnych kryzysów finansowych; zarówno na rynku leśno-drzewnym jak też w skali całego państwa.

Gospodarka rynkowa wymaga gromadzenia środków finansowych w lasach na różnych szczeblach organizacji, w celu zapewnienia stabilnego poziomu wydatków na utrzymanie podstawowej kadry, prace hodowlane oraz inwestycje niezbędne dla produkcji drewna. Stwarza to potrzebę działań przygotowujących Lasy Państwowe do zmiennej koniunktury, zapewniających skuteczne bieżące zarządzanie. Jednocześnie nie należy zapominać, że Lasy Państwowe oprócz realizowania własnych celów gospodarczych mają być wiarygodnym partnerem dla gospodarki państwa i jej podmiotów gospodarczych oraz realizować liczne cele społeczne.

Towarzystwo Przyjaciół Lasu przedstawia projekt zmian w ustawie o lasach, wychodzący naprzeciw tym potrzebom. Pierwsza wersja projektu została zaprezentowana na konferencji zorganizowanej w dniu 4 marca 2008 r. w ramach Forum TPL. W wyniku dalszych dyskusji i uwag projekt został uzupełniony o kolejne propozycje.

I. Główny Leśnik Kraju i Rada Leśnictwa

Znaczenie leśnictwa i gospodarki leśnej wymaga utworzenia stanowiska Głównego Leśnika Kraju, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w Ministerstwie Środowiska. Należy również wprowadzić do ustawy przepisy o Radzie Leśnictwa, co zapobiegnie sytuacji, gdy Rada po zakończeniu kadencji w 2005 r. przestała funkcjonować.

Większość propozycji dotyczących Rady Leśnictwa powtarza sprawdzone rozwiązania zawarte w zarządzeniu nr 20 Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2002 r. w sprawie powołania Rady Leśnictwa (Dz. Urz. Ministra Środowiska i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z 2003, Nr 1, poz. 3). Rada ma być organem opiniodawczym ministra środowiska. Ma się składać z wybitnych specjalistów i praktyków w zakresie leśnictwa oraz związanych z nim dyscyplin.

Opinie Rady Leśnictwa dotyczyć będą wykorzystania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej, funkcji pozaprodukcyjnych, społecznych i gospodarczych lasów, oceny realizacji polityki leśnej państwa, oceny rocznego raportu o stanie lasów, innych dokumentów i projektów aktów prawnych oraz wykorzystania programów naukowych i badawczo-rozwojowych w leśnictwie. Obsługa organizacyjna Rady oraz nadanie jej regulaminu (na wniosek Rady) będą należeć do kompetencji Ministra Środowiska.

Obecny status Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej jako przedsiębiorstwa państwowego budzi wątpliwości. Krokiem w dobrym kierunku jest przypisanie w ustawie o działach administracji rządowej nadzoru nad działalnością Biura Ministrowi Środowiska, w praktyce więc - Głównemu Leśnikowi Kraju.

II. Rada Lasów Państwowych

Nadzór konstytucyjnych organów demokratycznego państwa nad gospodarką lasami należącymi do Skarbu Państwa jest iluzoryczny. Minister Środowiska odpowiedzialny ustawowo za polskie leśnictwo nie ma własnych instrumentów nadzoru ani kontroli nad gospodarką leśną. Sporządzane corocznie raport o stanie lasów i sprawozdanie finansowo-gospodarcze mają raczej charakter naukowy niż krytyczny i nie istnieje prawna droga ich weryfikacji poprzez odrzucenie raportu bądź wyciągnięcie sformalizowanych wniosków.

Istniejące obecnie Kolegium Lasów Państwowych jest niezdolne do krytycznego spojrzenia na gospodarkę leśną ze względu na brak autonomii. Wprowadzenie Rady Lasów Państwowych jako organu społeczno-ekonomicznego zrealizuje nadzór właścicielski i społeczny nad organizacją gospodarującą jedną czwartą powierzchni kraju, spełniającą funkcje zarówno gospodarcze, jak i społeczne.

W skład Rady Lasów Państwowych wejdą przedstawiciele ministrów zainteresowanych sprawami Lasów Państwowych, przedstawiciele leśników, wykonawców prac leśnych, szkół wyższych kształcących leśników oraz organizacji pozarządowych zajmujących się tematyką leśną. Przewodniczącym Rady będzie z urzędu Główny Leśnik Kraju, czyli przedstawiciel Ministra Środowiska w randze wiceministra. Obsługa organizacyjna Rady oraz nadanie jej regulaminu (na wniosek Rady) będą należeć do kompetencji Ministra Środowiska.

Najważniejszą kompetencją Rady będzie zatwierdzanie rocznego planu finansowego Lasów Państwowych oraz rozpatrywanie (poprzez przyjęcie albo odrzucenie) corocznego raportu o stanie lasów i sprawozdania finansowo-gospodarczego z działalności Lasów Państwowych. Rada także będzie opiniować niektóre decyzje, w tym decyzje personalne dotyczące wyższych stanowisk kierowniczych, w uzasadnionych przypadkach występować z wnioskiem o odwołanie ze stanowiska kierowniczego, a także rozpatrywać odwołania od ocen i decyzji w sprawach przewidzianych w ustawie.

Rada Lasów Państwowych, funkcjonująca na podstawie przepisów ustawy, zastąpi Kolegium Lasów Państwowych, istniejące dziś jedynie na mocy statutu Lasów Państwowych. Rada będzie miała większe niż kolegium uprawnienia.

III. Zatrudnianie pracowników

Każda zmiana koalicji rządowej prowadzi do zmiany na stanowisku dyrektora generalnego. Niestety, wynikające z przyczyn politycznych zmiany w Dyrekcji Generalnej pociągały za sobą szkodliwą dla gospodarki leśnej wymianę kadry kierowniczej niższych szczebli, która powinna pozostać apolityczna. To zjawisko pogłębiało się z każdą kolejną kadencją.

Wyposażenie Rady Lasów Państwowych w kompetencje opiniodawcze i wnioskodawcze w zakresie decyzji personalnych uchroni Lasy Państwowe od pozamerytorycznych decyzji wynikających z uwarunkowań politycznych. Przy powoływaniu i odwoływaniu Dyrektora Generalnego, dyrektorów regionalnych, głównego inspektora straży leśnej oraz kierowników zakładów Lasów Państwowych i innych jednostek organizacyjnych niezbędna ma być opinia Rady. Dyrektor Generalny i dyrektorzy regionalni mają prawo dobierać swoich najbliższych podwładnych, należy więc utrzymać tryb powołania zastępców Dyrektora Generalnego i zastępców dyrektorów regionalnych.

Rada Lasów Państwowych w uzasadnionych przypadkach, w szczególności po zapoznaniu się z raportem o stanie lasów i sprawozdaniem finansowo-gospodarczym Lasów Państwowych, będzie mogła wnioskować o odwołanie wyżej wymienionych osób.

Szczególnym instrumentem stabilizacji kadry kierowniczej jest propozycja wprowadzenia mianowania nadleśniczych. Formy zatrudnienia powinny być zatem następujące: Dyrektor Generalny i jego zastępcy poprzez powołanie, dyrektorzy regionalni i ich zastępcy poprzez powołanie, a nadleśniczowie poprzez mianowanie. Pozostali pracownicy nadleśnictw, dotychczas powoływani, powinni być zatrudniani w oparciu o umowę o pracę ze względu na stabilizację i ochronę pracy.

Mianowanie nadleśniczych prowadzi do większej stabilności kadry bezpośrednio zarządzającej pracami realizowanymi w leśnictwie. Dotychczasowe roszady personalne często miały charakter pozamerytoryczny, albowiem skutki działań nadleśniczego można zaobserwować dopiero po kilku latach. Częstotliwość zmian personalnych prowadziła do degradacji kadr i do traktowania pracy jako przejściowego sposobu zarabiania pieniędzy. Tymczasem las wymaga od leśników ideowości, traktowania go jako żywego organizmu i umiejętności przekazywania swoich doświadczeń.

Nadleśniczowie będą mianowani przez Dyrektora Generalnego na wniosek dyrektora regionalnego. Od okresowych ocen kwalifikacyjnych mianowanych nadleśniczych dokonywanych przez dyrektorów regionalnych będzie istnieć możliwość odwołania się do Rady Lasów Państwowych.

Powołania Dyrektora Generalnego, dyrektorów regionalnych oraz mianowania nadleśniczych powinny być poprzedzone procedurami konkursowymi, zapisanymi w Ustawie o Lasach.

Konieczne są zmiany w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie stanowisk, wymagań kwalifikacyjnych, zasad wynagradzania i stopni służbowych Służby Leśnej (wydanym na podstawie delegacji wynikającej z art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy o lasach). W rozporządzeniu należy dodatkowo ująć doprecyzowanie trybu zatrudnienia na czasowe pełnienie obowiązków, priorytety i proporcję wynagradzania motywacyjnego oraz wymóg powiązania wynagradzania motywacyjnego z oceną pracy.

W Statucie Lasów Państwowych należy zapisać system ocen pracowniczych. System ten musi być oparty na wartościowaniu pracy, obiektywnych miernikach osiąganych efektów oraz na pożądanych wymaganiach w stosunku do poszczególnych stanowisk pracy.

IV. Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych

Ustawa o lasach powinna zobowiązać Ministra Środowiska do wydania rozporządzeniu ustalającego jasne kryteria tworzenia, łączenia, dzielenia i likwidacji jednostek Lasów Państwowych: regionalnych dyrekcji i nadleśnictw. Powinny zostać wzięte pod uwagę trzy grupy kryteriów:

a) kryteria przyrodnicze – zasada nie dzielenia naturalnie utworzonych, dużych kompleksów leśnych, zasada tworzenia granic naturalnych, zasada tworzenia gospodarstw leśnych o wspólnym sposobie zagospodarowania i celu produkcji lub rodzaju pełnionej funkcji przez las;

b) kryteria ekonomiczne – zasada samofinansowania w dłuższej perspektywie czasowej, zasada racjonalizacji kosztów, zasada racjonalnej organizacji prac leśnych;

c) kryteria komunikacyjne – dla sprawnego zarządzania trzeba rozważyć system komunikacji drogowej, teletechnicznej, pożarowej jak również podział na jednostki samorządu terytorialnego.

Decyzje o tworzeniu, łączeniu, dzieleniu i likwidacji regionalnych dyrekcji i nadleśnictw, podobnie jak pozostałych jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, powinny być opiniowane przez Radę Lasów Państwowych.

Takie jednostki organizacyjne, jak zakłady Lasów Państwowych zajmujące się handlem i spedycją, mają obecnie częściowo charakter komercyjnych przedsiębiorstw wypracowujących zysk na bazie niejasności swojego statusu, wykorzystujących sztucznie stworzone warunki, dalekie od mechanizmów gospodarki rynkowej. Niektóre zakłady organizują przetargi na towary i usługi w skali przekraczającej znacznie potrzeby własne, zysk czerpiąc następnie ze sprzedaży nabytych towarów i usług innym jednostkom Lasów Państwowych po cenie powiększonej o marżę. Tracą na tym Lasy jako całość. Zdarza się też, że zakłady prowadzą działalność gospodarczą nie mającą nic wspólnego z leśnictwem. Podkreślić należy, że istnieje sprzeczność pomiędzy §4 ust.2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 6 grudnia 1994 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe, a art.4 ust.3 Ustawy o Lasach.

Należy ustawowo ograniczyć zakres zadań realizowanych przez zakłady Lasów Państwowych do sfery informacji, informatyki, kultury i edukacji leśnej, techniki leśnej oraz leśnych prac rozwojowo-wdrożeniowych.

Sposób funkcjonowania, wzajemne podległości i struktura Lasów Państwowych określona jest w Statucie Lasów Państwowych, który będzie wymagał dostosowania do nowych przepisów ustawy.

V. Współpraca z zewnętrznymi podmiotami gospodarczymi

Lasy Państwowe władają jedną czwartą powierzchnią kraju, oddziaływując silnie na przedsiębiorstwa uzależnione od surowca drzewnego lub działające na rzecz leśnictwa. Wymienić tu należy przede wszystkim przemysł drzewny i zakłady usług leśnych. W obydwu tych przypadkach Lasy Państwowe występują jako krajowy monopolista, zarówno jako dostawca surowca drzewnego, jak i zleceniobiorca usług leśnych.

Działając niezależnie od budżetu, Lasy Państwowe spełniają funkcję istotnego (a niekiedy jedynego) kreatora wzrostu lub upadku tych przedsiębiorstw, co pociąga za sobą nie tylko wymierne skutki ekonomiczne, ale także społeczne. Największe ryzyko ponoszą oczywiście małe i średnie przedsiębiorstwa krajowe, które powinny być otoczone szczególną ochroną państwa, reprezentowanego w tym przypadku przez Lasy Państwowe. W tym obszarze działalności Lasy Państwowe, ze względu na swoje znaczenie w skali państwa, nie mogą funkcjonować jako przedsiębiorstwo nastawione w kontaktach z innymi podmiotami gospodarczymi wyłącznie na zysk.

Od początku lat dziewięćdziesiątych (a także wcześniej) szacunek i stabilna pozycja, jaką zyskały Lasy Państwowe, wynikają nie tylko z produkcji drewna, ale także z wypełniania wszystkich funkcji wynikających z zasady zrównoważonego rozwoju. Do tych ochronnych, przyrodniczych i społecznych funkcji należy dodać wspomniane wyżej funkcje społeczno-ekonomiczne, które jednak nie mogą przeważać.

Wzmocnienie funkcji społeczno-ekonomicznych wymaga nie tylko zmian w ustawie o lasach, ale także właściwego wykorzystania istniejących instrumentów prawnych. Portal leśno-drzewny może stanowić sprawny system sprzedaży drewna, pod warunkiem jego decentralizacji oraz respektowania ustawowych uprawnień dyrektorów regionalnych i nadleśniczych. Dotychczasowa praktyka nie przyczyniła się do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw przemysłu drzewnego, natomiast wywołała eskalację cen drewna nie zawsze obrazujących rzeczywistą wartość danego sortymentu.

Wykorzystanie prawa zamówień publicznych, stanowiącego podstawę współpracy jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych z Zakładami Usług Leśnych, w licznych przypadkach zostało ograniczone do jedynego kryterium: ceny, co podziałało niszcząco zarówno na jakość istotnych dla leśnictwa usług jak i na same zakłady.

W interesie społecznym i gospodarczym kraju, a także samej gospodarki prowadzonej przez PGL Lasy Państwowe, leży przeciwdziałanie degradacji zewnętrznych krajowych partnerów gospodarczych. Należy zapisać w ustawie zasadę otwartego dostępu do produktów gospodarki leśnej oraz obowiązek przestrzegania jawności procedur i warunków przy sprzedaży produktów gospodarki leśnej.

VI Podatki

Należy usystematyzować sprawę podatków uiszczanych przez Lasy Państwowe i rozważyć rodzaj opłaty na rzecz budżetu Państwa z tytułu użytkowania zasobów leśnych i czerpania korzyści ze sprzedaży pozyskanego drewna. Jeśli nastąpi regulacja prawna w zakresie opłat za korzystanie z zasobów naturalnych wówczas tego typu zmiany w ustawie o lasach nie są zasadne.

Na dzień dzisiejszy Lasy Państwowe płacą podatki: dochodowy od działalności dodatkowej, podatek VAT od sprzedaży drewna i innych produktów i usług, podatek leśny posiadający charakter podatku od nieruchomości oraz podatek od nieruchomości za grunty nie związane bezpośrednio z gospodarką leśną.

Do rozważenia jest sprawa opłaty za wykorzystywanie państwowych zasobów leśnych, umownie nazwanej dywidendą leśną. Powinna być liczona od uzyskanej nadwyżki przychodów nad kosztami, w skali nie przekraczającej kwot podatku dochodowego od osób prawnych. W przypadkach braku nadwyżki (sytuacje kryzysowe) dywidenda nie byłaby naliczana i odprowadzana do budżetu. Generowanie nadwyżki w Lasach Państwowych służy między innymi do zabezpieczenia jednostek w fundusz inwestycyjny, w związku z czym jej wysokość należy ograniczyć ustawowo ze względu na zagrożenie zaburzenia procesów inwestycyjnych. Inwestycje w LP, w budownictwo, zostały mocno ograniczone lecz wymagane są one w dużo większym rozmiarze w budowę dróg. Przyszłość stabilnej sprzedaży drewna w dużym stopniu zależy od dostępności kompleksów leśnych.

Alternatywnie do rozważenia jest również sprawa podatku dochodowego liczonego od osiągniętej nadwyżki w sferze działalności podstawowej czyli typowo leśnej. Podatek dochodowy ma charakter czysto fiskalny związany ze skalą dochodów i z samej nazwy nie ma charakteru opłaty za korzystanie z zasobów leśnych. Wprowadzenie podatku dochodowego jest możliwe przy założeniu zmiany zapisów w stosownych ustawach podatkowych.

Należy uwzględnić również konieczność zmiany rozporządzenia o gospodarce finansowej w Lasach Państwowych.

VII. Edukacja leśna

Kontakt z lasem jest dla polskiej młodzieży najważniejszym sposobem poznania środowiska naturalnego, dlatego edukacja leśna powinna znaleźć szczególne miejsce w  programach nauczania. Wzorując się na doświadczeniach innych państw, np. Finlandii, proponuje się, by za edukację leśna odpowiadały zarówno Lasy Państwowe, organy prowadzące placówki oświatowe, w szczególności jednostki samorządu terytorialnego, jak i organizacje pozarządowe mające edukację leśną za cel statutowy.

Działania w zakresie edukacji leśnej powinny zostać ujęte w programy edukacji leśnej. Opierając się na rozpoznaniu potrzeb i oczekiwań społeczności szkolnych, powinny one objąć zapoznanie nauczycieli z ofertą edukacyjną Lasów Państwowych, współpracę w tworzeniu programów edukacji leśnej i publikacji związanych z edukacją leśną oraz wykorzystanie przez szkoły bazy dydaktycznej i rekreacyjnej Lasów Państwowych.

Ustawa powinna zdefiniować edukację leśną i ustalić, że prowadzenie edukacji leśnej jest zadaniem Lasów Państwowych, finansowanym jako zadanie zlecone w zakresie ustalonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Ustawa powinna także określać zasady organizacji i  finansowania edukacji leśnej, w szczególności poprzez zawieranie porozumień pomiędzy Lasami Państwowymi a organami administracji publicznej, jednostkami organizacyjnymi systemu oświaty i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się statutowo edukacją leśną. Porozumienia powinny zawierać opis celów programu edukacji leśnej, umożliwiający ocenę ich realizacji.

W szczególności Dyrektor Generalny byłby odpowiedzialny za koordynację i tworzenie programów edukacji leśnej. Dyrektorzy regionalni byliby odpowiedzialni za współdziałanie z zarządami województw, będącymi organami prowadzącymi ośrodki doskonalenia nauczycieli. Nadleśniczowie byliby odpowiedzialni za współdziałanie z zarządami powiatów i wójtami (burmistrzami, prezydentami), czyli organami prowadzącymi szkoły i inne placówki oświatowe. Realizatorami programów edukacji leśnej, czyli jednostkami bezpośrednio współpracującymi ze szkołami, byłyby nadleśnictwa.

Za wyjątkiem zobowiązania Lasów Państwowych do prowadzenia edukacji leśnej, wszystkie przepisy dotyczące edukacji leśnej mają charakter fakultatywny, stwarzający możliwości dla inicjatyw społecznych poprzez partnerstwo placówek oświatowych i organizacji pozarządowych w tworzeniu i realizacji programów edukacji leśnej.

Proponowane przepisy o edukacji leśnej powinny także stosować się do parków narodowych, stąd projekt małej nowelizacji ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

VIII. Lasy doświadczalne

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - prawo o szkolnictwie wyższym, w wyniku której grunty Skarbu Państwa pozostające w użytkowaniu wieczystym publicznych szkół wyższych stały się własnością tych szkół, powstał problem luki ustawowej w ustawie o lasach. W jej wyniku lasy doświadczalne należące do publicznych szkół wyższych formalnie przeszły pod nadzór starostów, z wszystkimi tego konsekwencjami, co nie było intencją ustawodawcy. Proponuje się pakiet poprawek likwidujących rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym a formalnoprawnym i przywracających należny status lasom doświadczalnym.

IX. Varia

Należy wpisać do ustawy możliwość przekazywania gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych, w razie zmiany przeznaczenia ich na cele nieleśne lub nierolnicze w związku z potrzebami samorządu terytorialnego, do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, którym gospodarują starostowie. Lasy Państwowe obecnie mają ograniczone możliwości dysponowania takimi gruntami, w odróżnieniu od starosty, na rzecz jednostek z  osobowością prawną.

Propozycja zmian w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach

I. Główny Leśnik Kraju i Rada Leśnictwa

Dodać art. 3a i 3b w brzmieniu:

Art. 3a

1. Minister właściwy do spraw środowiska wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie leśnictwa, łowiectwa oraz ochrony lasów i gruntów leśnych przy pomocy Głównego Leśnika Kraju, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra.

2. Głównego Leśnika Kraju powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska.

3. Organem pomocniczym i opiniodawczym ministra właściwego do spraw środowiska w realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, jest Rada Leśnictwa.

Art. 3b

1. Rada Leśnictwa składa się z 37 członków, powoływanych spośród wybitnych specjalistów i praktyków w zakresie leśnictwa i związanych z nim dyscyplin oraz odwoływanych przez ministra właściwego do spraw środowiska.

2. Rada uchwala opinie z własnej inicjatywy lub na wniosek uprawnionych organów, w szczególności dotyczące:

1) wykorzystania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej;

2) spełniania przez lasy funkcji pozaprodukcyjnych, społecznych i gospodarczych;

3) oceny realizacji polityki leśnej państwa;

4) oceny rocznego raportu o stanie lasów sporządzanego przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych;

5) oceny dokumentów i projektów aktów prawnych;

6) programów naukowych i badawczo-rozwojowych oraz oceny praktycznego ich wykorzystania w leśnictwie.

3. Kadencja Rady trwa 3 lata.

4. Rada wybiera ze swojego grona przewodniczącego na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska, a zastępcę przewodniczącego i sekretarza na wniosek przewodniczącego.

5. Minister właściwy do spraw środowiska w drodze zarządzenia ogłasza skład Rady oraz na wniosek Rady nadaje jej regulamin.

6. Minister właściwy do spraw środowiska zapewnia obsługę organizacyjną Rady.

W art. 4 wykreślić ust. 4.

W art. 28 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej ust. 3 zastąpić nowym brzmieniem:

3. Minister właściwy do spraw środowiska sprawuje nadzór nad Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki, Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego, nad działalnością Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” oraz Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.

II. Rada Lasów Państwowych

W art. 32 dodać ust. 1a w brzmieniu:

1a. Organami Lasów Państwowych są Dyrektor Generalny Lasów Państwowych i Rada Lasów Państwowych.

Dodać art. 33a w brzmieniu:

Art. 33a

1. W skład Rady Lasów Państwowych wchodzą:

1) Główny Leśnik Kraju jako przewodniczący Rady;

2) przedstawiciel ministra właściwego do spraw finansów publicznych;

3) przedstawiciel ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa;

4) przedstawiciel ministra właściwego do spraw gospodarki;

5) przedstawiciel Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej;

6) przedstawiciel organizacji zawodowej inżynierów i techników leśnictwa i drzewnictwa;

7) przedstawiciel organizacji przedsiębiorców leśnych;

8) przedstawiciel pracowników Lasów Państwowych, wybrany w sposób ustalony w regulaminie Rady;

9) przedstawiciel uczelni akademickich prowadzących studia w ramach nauk leśnych, wybrany w sposób ustalony w regulaminie Rady;

10) dwaj przedstawiciele stowarzyszeń zajmujących się statutowo tematyką leśną o zasięgu ogólnopolskim, wskazanych przez ministra właściwego do spraw środowiska.

2. Rada wybiera ze swojego grona zastępcę przewodniczącego i sekretarza, na wniosek przewodniczącego.

3. Rada w szczególności:

1) zatwierdza roczny plan finansowy Lasów Państwowych;

2) przyjmuje albo odrzuca roczne sprawozdanie finansowo-gospodarcze z działalności Lasów Państwowych;

3) przyjmuje albo odrzuca roczny raport o stanie lasów;

4) wydaje opinie w sprawach przewidzianych w ustawie;

5) w uzasadnionych przypadkach występuje z wnioskiem o odwołanie w sprawach przewidzianych w ustawie;

6) rozpatruje odwołania od ocen i decyzji w sprawach przewidzianych w ustawie lub w statucie Lasów Państwowych.

4. Uchwały Rady zapadają bezwzględną większością głosów składu Rady.

5. Minister właściwy do spraw środowiska w drodze zarządzenia ogłasza skład Rady oraz na wniosek Rady nadaje jej regulamin.

6. Minister właściwy do spraw środowiska zapewnia obsługę organizacyjną Rady.

Art. 44 zastąpić tekstem w brzmieniu:

Art. 44.

Minister właściwy do spraw środowiska w drodze zarządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych, nadaje statut Lasom Państwowym, określając w nim w szczególności zasady i tryb działania, mając na uwadze stworzenie optymalnych warunków organizacyjnych do prawidłowej realizacji zadań przez Lasy Państwowe.

Dodać art. 51a w brzmieniu:

Art. 51a

1. Lasy Państwowe prowadzą działalność na podstawie rocznych planów finansowych, zawierających roczne plany gospodarczo-finansowe nadleśnictw.

2. Dyrektor Generalny sporządza i przedkłada Radzie Lasów Państwowych roczny plan finansowy do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok obrachunkowy.

3. Rada Lasów Państwowych rozpatruje roczny plan finansowy do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok obrachunkowy.

W art. 52 ust. 1 zastąpić nowym brzmieniem:

1. Dyrektor Generalny sporządza i przedkłada Radzie Lasów Państwowych roczne sprawozdanie finansowo-gospodarcze z działalności Lasów Państwowych oraz roczny raport o stanie lasów, w terminie do 31 marca za rok poprzedzający rok obrachunkowy.

W art. 52 dodać ust. 1a i 1b w brzmieniu:

1a. Rada Lasów Państwowych rozpatruje roczne sprawozdanie finansowo-gospodarcze z działalności Lasów Państwowych w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania.

1b. Rada Lasów Państwowych rozpatruje roczny raport o stanie lasów po zasięgnięciu opinii Rady Leśnictwa.

W art. 33 dodać ust. 1a w brzmieniu:

1a. Dyrektor Generalny może zwrócić się z wnioskiem o opinię do Rady Lasów Państwowych.

III. Zatrudnianie pracowników

W art. 33 ust. 2 zastąpić nowym brzmieniem:

2. Dyrektora Generalnego, wyłonionego w drodze konkursu, powołuje minister właściwy do spraw środowiska, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych.

W art. 33 dodać ust. 2a w brzmieniu:

2a. Dyrektora Generalnego odwołuje minister właściwy do spraw środowiska, po zasięgnięciu opinii albo na wniosek Rady Lasów Państwowych.

W art. 33 ust. 3 pkt 9 zastąpić nowym brzmieniem:

9) powołuje:

a) zastępców Dyrektora Generalnego, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska,

b) Głównego Inspektora Straży Leśnej, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych,

c) dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, wyłanianych w drodze konkursu, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych,

d) kierowników jednostek organizacyjnych o zasięgu krajowym, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych;

W art. 33 ust. 3 dodać pkt 10 i 11 w brzmieniu:

10) mianuje nadleśniczych na wniosek dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych;

11) odwołuje:

a) zastępców Dyrektora Generalnego, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska albo na wniosek Rady Lasów Państwowych,

b) Głównego Inspektora Straży Leśnej, po zasięgnięciu opinii albo na wniosek Rady Lasów Państwowych,

c) dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, po zasięgnięciu opinii albo na wniosek Rady Lasów Państwowych,

d) kierowników jednostek organizacyjnych o zasięgu krajowym, po zasięgnięciu opinii albo na wniosek Rady Lasów Państwowych;

W art. 34 pkt 2b zastąpić nowym brzmieniem:

2b) powołuje:

a) zastępców dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, w uzgodnieniu z Dyrektorem Generalnym,

b) kierowników jednostek organizacyjnych, o których mowa w pkt 2, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych;

W art. 34 dodać pkt 2d-2f w brzmieniu:

2d) wnioskuje do Dyrektora Generalnego o mianowanie nadleśniczych, wyłanianych w drodze konkursu;

2e) dokonuje okresowych ocen kwalifikacyjnych nadleśniczych;

2f) odwołuje zastępców dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, w uzgodnieniu z Dyrektorem Generalnym albo na wniosek Rady Lasów Państwowych;

W art. 35 ust. 1 pkt 2b zastąpić nowym brzmieniem:

2b) zatrudnia pracowników nadleśnictwa, w tym:

a) zastępców nadleśniczego, w uzgodnieniu z dyrektorem regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych,

b) głównego księgowego nadleśnictwa,

c) inżyniera nadzoru,

d) leśniczego;

W art. 49 dodać ust. 4 i 5 w brzmieniu:

4. Do mianowanych nadleśniczych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, z późn. zm.). Minister właściwy do spraw środowiska w rozporządzeniu określi wymagania kwalifikacyjne, jakie musi spełnić pracownik mianowany na nadleśniczego.

5. Odwołania od okresowej oceny kwalifikacyjnej nadleśniczego rozpatruje Rada Lasów Państwowych, której opinia w tej sprawie jest wiążąca dla dyrektora dokonującego oceny.

IV. Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych

W art. 32 ust. 2 i 3 zastąpić nowym brzmieniem:

2. W skład Lasów Państwowych wchodzą następujące jednostki organizacyjne:

1) Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych;

2) regionalne dyrekcje Lasów Państwowych;

3) nadleśnictwa;

4) inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, realizujące zadania w zakresie: informacji, informatyki, kultury i edukacji leśnej, techniki leśnej oraz leśnych prac rozwojowo-wdrożeniowych;

5) Leśny Bank Genów.

3. Jednostki organizacyjne:

1) o których mowa w ust. 2 pkt 2, tworzy, łączy, dzieli, likwiduje oraz określa ich zasięg terytorialny, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw środowiska, na wniosek Dyrektora Generalnego zaopiniowany przez Radę Lasów Państwowych;

2) o których mowa w ust. 2 pkt 3, tworzy, łączy, dzieli, likwiduje oraz określa ich zasięg terytorialny Dyrektor Generalny, na wniosek dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych zaopiniowany przez Radę Lasów Państwowych.

W art. 32 dodać ust. 5 w brzmieniu:

5. Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze rozporządzenia ustala kryteria tworzenia, łączenia i dzielenia jednostek, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i 3.

W art. 33 ust. 3 pkt 2 zastąpić nowym brzmieniem:

2) tworzy, łączy, dzieli i likwiduje jednostki organizacyjne o zasięgu krajowym, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 4, po zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych;

W art. 34 pkt 2 zastąpić nowym brzmieniem:

2) tworzy, łączy, dzieli i likwiduje, za zgodą Dyrektora Generalnego po uprzednim zasięgnięciu opinii Rady Lasów Państwowych, jednostki organizacyjne o zasięgu regionalnym, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 4;
V. Współpraca z zewnętrznymi podmiotami gospodarczymi

Dodać art. 42a w brzmieniu:

1. Dyrektor Generalny organizuje w drodze zarządzenia system sprzedaży drewna i innych produktów kierując się zasadą otwartego dostępu podmiotów gospodarczych do produktów gospodarki leśnej.

2. Kierownicy jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych zbywając i sprzedając produkty gospodarki leśnej zobowiązani są do zachowania jawności procedur i warunków sprzedaży.

VII. Edukacja leśna

Dodać art. 4a w brzmieniu:

Lasy Państwowe prowadzą edukację leśną, współdziałając z organami administracji publicznej, jednostkami organizacyjnymi systemu oświaty oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się statutowo edukacją leśną.

Dodać art. 36a w brzmieniu:

1. Lasy Państwowe udostępniają zasoby leśne, nad którym sprawują zarząd, na potrzeby edukacji leśnej, w szczególności poprzez realizację programów edukacji leśnej i zakładanie ścieżek przyrodniczo-leśnych.

2. W celu realizacji programów edukacji leśnej Dyrektor Generalny, dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych oraz nadleśniczowie mogą zawierać porozumienia z organami administracji publicznej, kierownikami jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz organizacjami pozarządowymi zajmującymi się statutowo edukacją leśną.

3. Porozumienie, o którym mowa w ust. 2, powinno zawierać opis celów programu umożliwiający ocenę ich realizacji oraz określać źródła i zasady finansowania programu.

4. Minister właściwy do spraw środowiska ustala w rozporządzeniu zakres finansowania edukacji leśnej prowadzonej przez Lasy Państwowe jako zadania zleconego przez administrację rządową.

W art. 6 ust. 1 dodać pkt 12 w brzmieniu:

12) edukacja leśna - zespół działań w zakresie kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych oraz kształcenia i doskonalenia nauczycieli mających na celu uwzględnienie tematyki leśnej w nauczaniu przyrody, biologii i edukacji ekologicznej, a także promocję ochrony i szacunku dla przyrody.

W art. 13b ust. 1 zastąpić nowym brzmieniem:

1. W celu promocji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, prowadzenia działań w zakresie edukacji leśnej oraz ochrony zasobów przyrody w lasach Dyrektor Generalny może, w drodze zarządzenia, ustanawiać leśne kompleksy promocyjne.

W art. 33 ust. 3 dodać pkt 12 w brzmieniu:

12) inicjuje, popiera i koordynuje działania w zakresie edukacji leśnej, w szczególności współdziałając z organizacjami pozarządowymi i organami administracji publicznej.

W art. 34 dodać pkt 9 w brzmieniu:

9) inicjuje, popiera i koordynuje działania w zakresie edukacji leśnej, w szczególności współdziałając z organizacjami pozarządowymi i organami administracji publicznej prowadzącymi zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli oraz szkoły i inne placówki oświatowe.

W art. 35 dodać ust. 6 w brzmieniu:

6. Nadleśniczy prowadzi działania w zakresie edukacji leśnej w ramach programów koordynowanych przez Dyrektora Generalnego, dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, organizacje pozarządowe albo z własnej inicjatywy, współdziałając z organami administracji publicznej prowadzącymi szkoły i inne placówki oświatowe oraz ze szkołami i innymi placówkami oświatowymi.

W art. 54 pkt 6 zastąpić nowym brzmieniem:

6) finansowanie edukacji leśnej;

W art. 12 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody dodać ust. 1a w brzmieniu:

1a. Do parków narodowych stosują się przepisy o edukacji leśnej zawarte w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Ilekroć mowa jest w nich o zadaniach i kompetencjach Dyrektora Generalnego lub kierownika jednostki organizacyjnej Lasów Państwowych, należy przez to rozumieć zadania i kompetencje dyrektora parku narodowego.

VIII. Lasy doświadczalne

W art. 5 ust. 1 zastąpić nowym brzmieniem:

1. Nadzór nad gospodarką leśną sprawują:

1) minister właściwy do spraw środowiska - w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa oraz w lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznych szkół wyższych;

2) starosta - w pozostałych lasach.

W art. 9 ust. 2 zastąpić nowym brzmieniem:

2. W przypadku niewykonania obowiązków, o których mowa w ust. 1, w lasach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2, zadania właścicieli lasów określa, w drodze decyzji, starosta.

Art. 10 zastąpić nowym brzmieniem:

Art. 10

1. W razie wystąpienia organizmów szkodliwych w stopniu zagrażającym trwałości lasów:

1) nadleśniczy, z zastrzeżeniem pkt 2, wykonuje zabiegi zwalczające i ochronne;

2) starosta, z urzędu lub na wniosek nadleśniczego, zarządza wykonanie zabiegów zwalczających i ochronnych w lasach zagrożonych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2, na koszt właściwych nadleśnictw.

2. (uchylony).

3. W razie konieczności wykonania zabiegów zwalczających i ochronnych na obszarze dwóch lub więcej nadleśnictw lub w lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznych szkół wyższych - wykonanie zabiegów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zarządza dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych.

W art. 14a ust. 3 zastąpić nowym brzmieniem:

3. Drewno pozyskane w lasach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2, cechuje starosta, który wystawia właścicielowi lasu dokument stwierdzający legalność pozyskania drewna.

W art. 19 ust. 1-3 zastąpić nowym brzmieniem:

1. Plany urządzenia lasu sporządza się dla lasów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Uproszczone plany urządzenia lasu, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, sporządza się dla lasów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2, oraz dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

3. Dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2, zadania z zakresu gospodarki leśnej określa decyzja starosty wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasów.

W art. 22 ust. 1, 4 i 5 zastąpić nowym brzmieniem:

1. Minister właściwy do spraw środowiska zatwierdza plan urządzenia lasu dla lasów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1, oraz uproszczone plany urządzenia lasu dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

4. Minister właściwy do spraw środowiska nadzoruje wykonanie planów urządzenia lasu dla lasów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1, oraz wykonanie uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

5. Starosta nadzoruje wykonanie zatwierdzonych uproszczonych planów urządzenia lasów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 2.

W art. 45 dodać ust. 3 w brzmieniu:

3. W lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznej szkoły wyższej Służbę Leśną tworzy rektor tej szkoły.

W art. 46 dodać ust. 5 w brzmieniu:

3. Uprawnienia pracowników Służby Leśnej utworzonej w lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznej szkoły wyższej określa rektor tej szkoły.

Art. 48 zastąpić nowym brzmieniem:

Art. 48.

Uprawnienia strażnika leśnego w zakresie zwalczania szkodnictwa leśnego, o których mowa w art. 47 ust. 2 pkt 1-8 i 10 oraz w ust. 8, przysługują nadleśniczemu, zastępcy nadleśniczego oraz inżynierowi nadzoru, leśniczemu i podleśniczemu, zatrudnionym w Lasach Państwowych, parku narodowym oraz Służbie Leśnej utworzonej w lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznej szkoły wyższej.

Początek art. 54 zastąpić nowym brzmieniem:

Lasy Państwowe oraz publiczne szkoły wyższe utrzymujące lasy doświadczalne otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na zadania zlecone przez administrację rządową, a w szczególności na:

W art. 58 ust. 3 zastąpić nowym brzmieniem:

3. Środki funduszu leśnego, o którym mowa w art. 57 ust. 1 i 2, przeznacza się na zalesianie gruntów niestanowiących własności Skarbu Państwa, realizację zadrzewień na tych gruntach i inne prace związane z usuwaniem skutków klęsk i prowadzeniem gospodarki w lasach niepaństwowych oraz na cele określone w ust. 2 pkt 2 i 6 w lasach znajdujących się w zarządzie parków narodowych, w lasach doświadczalnych stanowiących własność publicznych szkół wyższych, a także na cele określone w art. 13a ust. 1.

IX. Varia

W art. 38c dodać ust. 1a w brzmieniu:

1a. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do gruntów przekazywanych do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, którym gospodarują starostowie, w związku z potrzebami jednostek samorządu terytorialnego.

W art. 40a ust. 1 zastąpić nowym brzmieniem:

1. Lasy Państwowe mogą sprzedawać nieruchomości zabudowane budynkami mieszkalnymi, grunty z budynkami mieszkalnymi w budowie oraz samodzielne lokale mieszkalne, zwane dalej „lokalami”, nieprzydatne Lasom Państwowym oraz takie, których koszt remontu przekracza 70 % wartości odtworzeniowej lokalu.

Prezes

Towarzystwa Przyjaciół Lasu

prof. dr hab. Tomasz Borecki

Zapraszamy do udziału w naszym forum dyskusyjnym.